شیرین یزدان بخش کیست؟| ستاره نقش ماندگار مادر در فیلم «ابد و یک روز» درگذشت
رویداد۲۴ | شیرین یزدانبخش، بازیگر پیشکسوت سینمای ایران که با ایفای نقشهای مهمی در آثاری همچون «ابد و یک روز» به یکی از چهرههای شاخص سینمای اجتماعی بدل شده بود، در چهارم دی ۱۴۰۴ پس از تحمل یک دوره بیماری و عوارض ناشی از سکته مغزی، در سن ۹۸ سالگی در بیمارستانی در تهران درگذشت.
این هنرمند که ورود دیرهنگام، اما درخشانی به عرصه بازیگری داشت، شامگاه پنجشنبه درگذشت و پیکر او روز بعد در قطعه ۷۰ هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
شیرین یزدان بخش؛ از دایره اداری تا پرده نقرهای
شیرین یزدانبخش متولد ۱۹ دی ۱۳۲۷ در شهر اصفهان بود. او در خانوادهای علاقهمند به هنر و موسیقی رشد یافت و به دلیل شغل نظامی پدرش، دوران کودکی خود را در شهرهای مختلفی از جمله بهبهان سپری کرد. علیرغم علاقه دیرینهاش به هنر و عضویت در گروههای سرود دوران مدرسه، او در جوانی به سمت هنر نرفت و شغل اداری داشت. یزدانبخش به مدت ۳۲ سال به عنوان کارمند در شرکت دخانیات ایران فعالیت کرد و پس از سه دهه کار، بازنشسته شد.
شیرین یزدان بخش در آشغال های دوست داشتنی
دوران بازنشستگی برای او فصلی برای بازگشت به علایق قدیمی بود. او که همسر خود را در جوانی از دست داده بود و فرزندی نداشت، به یکی از تماشاگران حرفهای و ثابت سالنهای تئاتر تبدیل شد. حضور مستمر او در محافل هنری به قدری جدی بود که میان اهالی تئاتر به چهرهای شناختهشده بدل شد. سرانجام در سال ۱۳۸۸ و در سن ۶۱ سالگی، به پیشنهاد افشین هاشمی برای بازی در فیلم «لطفاً مزاحم نشوید» به محسن عبدالوهاب معرفی شد و به شکلی کاملاً اتفاقی قدم به دنیای بازیگری گذاشت.
درخشش شیرین یزدان بخش در نخستین تجربه و همکاری با بزرگان
ورود یزدانبخش به سینما با موفقیتی خیرهکننده همراه بود. او در نخستین تجربه بازیگریاش در فیلم «لطفاً مزاحم نشوید»، چنان بازی طبیعی و روانی ارائه داد که موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از جشنواره فیلم فجر شد. این موفقیت زودهنگام، مسیر را برای همکاری او با کارگردانان برجستهای، چون اصغر فرهادی، سعید روستایی، و مازیار میری هموار کرد.
شیرین یزدانبخش در فیلم ابد و یک روز
او با حضور خود، خلاء بازیگران زن مسن که توانایی ایفای نقشهای غیرکلیشهای را داشتند، پر کرد. یزدانبخش در آثارش تنها یک «مادر مهربان» نبود، بلکه ابعاد مختلفی از زنانگی در سنین بالا، از وسواس و ترس گرفته تا استیصال و دلسوزی را به نمایش میگذاشت. تحلیلگران سینما معتقدند او بدون گذراندن دورههای آکادمیک، به چنان پختگی در اجرا دست یافته بود که زندگی را در مقابل دوربین تجربه میکرد، نه اینکه صرفاً نقش بازی کند.
«ابد و یک روز»؛ شیرین یزدان بخش و مادری در میان بحران
یکی از ماندگارترین فرازهای کارنامه هنری یزدانبخش، ایفای نقش در فیلم «ابد و یک روز» به کارگردانی سعید روستایی در سال ۱۳۹۴ است. او در این فیلم نقش مادری را ایفا کرد که محور اتصال یک خانواده بحرانزده و از هم پاشیده بود. او مادری بود که با وجود ناتوانی در حل مشکلات اعتیاد، بیکاری و ازدواج اجباری فرزندانش، تنها پناهگاه امن آنها باقی ماند. سکانسهای تقابل او با شخصیتهای محسن (نوید محمدزاده) و سمیه (پریناز ایزدیار) از جمله لحظات ماندگار سینمای اجتماعی ایران به شمار میرود که نامزدی سیمرغ بلورین را نیز برای وی به ارمغان آورد.
علاوه بر این، بازی او در فیلم «بوسیدن روی ماه» در نقش «احترامسادات»، مادری که سالها در انتظار پیکر فرزند شهیدش بود، تحسین گسترده منتقدان را برانگیخت. بازی سکوت و نگاههای عمیق او در این اثر، وی را به نمادی از صبر و امید تبدیل کرد.
آثار و افتخارات کارنامه هنری شیرین یزدانبخش شامل مجموعهای از آثار ارزشمند سینمایی و جوایز معتبر است:
فیلمهای سینمایی شیرین یزدان بخش
- لطفاً مزاحم نشوید (۱۳۸۸)
- جدایی نادر از سیمین (۱۳۸۹)
- بوسیدن روی ماه (۱۳۹۰)
- برف روی کاجها (۱۳۹۰)
- استرداد (۱۳۹۰)
- ملبورن (۱۳۹۲)
- ابد و یک روز (۱۳۹۴)
- وارونگی (۱۳۹۴)
- آبجی (۱۳۹۴)
- سارا و آیدا (۱۳۹۵)
- عنکبوت (۱۳۹۸)
آثار تلویزیونی شیرین یزدان بخش
- خط ویژه عشق
جوایز و نامزدیهای شیرین یزدان بخش
- برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «لطفاً مزاحم نشوید» از بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «بوسیدن روی ماه» از سیامین جشنواره فیلم فجر
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «ابد و یک روز» از سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر
- برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر در بخش جلوهگاه شرق جشنواره فجر برای فیلم «بوسیدن روی ماه»
روزهای پایانی زندگی شیرین یزدانبخش
یزدان بخش همواره فردی بیحاشیه بود و از تجملات و شهرت دوری میکرد. او در مصاحبههای خود تأکید داشت که برای تجربه کردن «زندگیهای نزیسته» بازی میکند و علاقهای به دیده شدن روی جلد مجلات ندارد. این هنرمند نگاهی آرام و واقعبینانه به پیری داشت و معتقد بود هر سنی وقار خاص خود را دارد.
در سال ۱۴۰۴، حضور او در محافل عمومی کمرنگ شد. بر اساس گزارشها، وی از مهر ماه همان سال دچار سکته مغزی شده بود، اما به دلیل روحیه دوری از هیاهو، این خبر را رسانهای نکرد تا موجب نگرانی دوستدارانش نشود.
